نگاهی بر مسئله عشق و ازدواج در عهد عتیق

عشق و ازدواج و همسران از نگاه عهد عتیق

خیلی مواقع یکی از سؤالات متداول در خصوص نگاه کتاب مقدس به خانواده، مسئله‌ی همسران و عشق و ازدواج در عهد عتیق است. بدون تردید مسئله‌ی عشق و ازدواج در کتاب مقدس کاملاً با آنچه اکثر مردم امروز تجربه می‌کنند متفاوت بوده است.

در این مقاله قصد داریم تا به بررسی و نیز ارائه‌ی پاسخ‌هایی به برخی از این سؤالات متداول در مورد مسئله‌ی همسران و عشق و ازدواج که در عهد عتیق آمده است بپردازیم.

تعداد همسران داوود

طبق اول تواریخ باب ۳، که شجره‌نامه‌ای از خانواده داوود برای ۳۰ نسل است، داود به عنوان پادشاهِ قهرمانِ بزرگ اسرائیل هفت زن داشت: اَخینوعَمِ از یِزرِعیلی، اَبیجایِلِ از کَرمِلی، مَعَکاه دخترِ تَلمای پادشاه جشور،  حَجّیت، اَبیطال، عِجلَه و بتشوع (بَتشِبَع) دختر عَمّیئیل.

تعداد فرزندان داود

شجره‌نامه داوود در اول تواریخ باب ۳ می‌گوید که او ۱۹ پسر از همسران و کنیزهای خود و یک دختر به نام تامار داشت که نام مادرش در کتاب مقدس ذکر نشده است.

داوود با اَخینوعَمِ ، اَبیجایِلِ ، مَعَکاه ، حَجّیت، اَبیطال و عِجلَه در طول ۷-۱/۲ سالی که در حبرون سلطنت کرد، ازدواج کرد. پس از نقل مکان به اورشلیم، با بَتشِبَع ازدواج کرد که از او چهار پسر از جمله پادشاه بزرگ، سلیمان را به دنیا آورد.

کتاب مقدس می‌گوید که داوود از هر یک از شش زن اول خود یک پسر داشت، به علاوه چهار پسرش از بَتشِبَع ۱۰ نفر می‌شوند، و ۹ پسر دیگر باقی می‌ماند که احتمالاً مادرانشان در میان صیغه‌های داوود باشند، زیرا نام آن‌ها ذکر نشده است.

چرا پاتریارخهای کتاب مقدس این همه زن گرفتند؟

جدای از فرمان خدا برای «بارور و کثیر شدن» (پیدایش ۱: ۲۸)، احتمالاً دو دلیل برای چندهمسری پاتریارخها (پاتریارخها، همان نیاکان و بزرگان هستند) وجود دارد.

اولاً، مراقبت‌های بهداشتی در دوران باستان بسیار ابتدایی‌تر بود و مهارت‌هایی مانند مامایی به‌جای آموزش رسمی از طریق خانواده‌ها به عنوان یک سنت شفاهی منتقل می‌شد. بنابراین زایمان یکی از خطرناک‌ترین اتفاقات زندگی بود. بسیاری از زنان در هنگام زایمان یا در اثر بیماری‌های پس از زایمان همراه با نوزادان خود فوت می‌کردند. از این رو نیازهای محض برای بقا،، انگیزه بسیاری از ازدواج‌های چندگانه را فراهم می‌کرد.

دوماً، توانایی سرپرستی از بسیاری از زنان، نشانه ثروت در دوران باستان کتاب مقدس بود. مردی که می‌توانست خانواده بزرگی متشکل از چندین همسر، فرزند، نوه و سایر خویشاوندان را به همراه گله‌ها برای تغذیه آن‌ها نگهداری کند، ثروتمند محسوب می‌شد. همچنین او را به خدا وفادار می‌دانستند که دستور داد انسان‌ها بر تعدادشان بر روی زمین بیفزایند.

آیا تعدد زوجات در میان پاتریارخهای کتاب مقدس عملی مرسوم بود؟

با توجه به نمونه‌های بسیار در عهد عتیق، پاسخ به این سؤال قطعاً منفی است؛ یعنی اینکه داشتن چند همسر یک روش زناشویی مرسوم در کتاب مقدس نبود.

به عنوان مثال، آدم، نوح و موسی هر کدام در کتاب مقدس به عنوان شوهر تنها یک زن ذکر شده‌اند. همسر آدم حوا بود که خدا در باغ عدن به او داد (پیدایش ۲-۳).

مطابق خروج ۲: ۲۱-۲۳، همسر موسی صِفّورَه، دختر بزرگ یک کاهن مدیان، رِعوئیل (که در عهد عتیق نیز یترو نامیده می‌شود) بود. از همسر نوح هرگز نامی برده نمی‌شود، بلکه تنها بخشی از خانواده نوح است که او را در کشتی برای نجات از سیل بزرگ در پیدایش ۶: ۱۸ و قسمت‌های دیگر همراهی کرده‌اند.

آیا در عهد عتیق زنانِ چندشوهر وجود داشته‌اند؟

وقتی صحبت از عشق و ازدواج در کتاب مقدس به میان می‌آمد، زنان واقعاً نقش‌آفرینان برابری محسوب نمی‌شدند. تنها راهی که یک زن می‌توانست بیش از یک شوهر داشته باشد این بود که بعد از بیوه شدن دوباره ازدواج کند. مردان می‌توانستند هم‌زمان چندهمسری باشند، اما زنان باید تک‌همسرهای پیاپی می‌بودند، زیرا این تنها راه برای اطمینان از هویت پدران کودکان در دوران باستان قبل از آزمایش DNA بود.

در مورد تامار که داستانش در پیدایش ۳۸ آمده است، چنین بود. پدر همسر تامار، یهودا، یکی از ۱۲ پسر یعقوب بود. تامار ابتدا با عیر، پسر بزرگ یهودا ازدواج کرد، اما آن‌ها صاحب فرزند نشدند. هنگامی‌که عیر درگذشت، تامار با برادر کوچک‌تر عیر، اونان ازدواج کرد، اما او از باردار شدن تامار خودداری کرد.

زمانی که اونان نیز مدت کوتاهی پس از ازدواج با تامار درگذشت، یهودا به تامار قول داد که می‌تواند با پسر سومش، شیله، هنگامی‌که او به سن بلوغ رسید، ازدواج کند. امتناع یهودا از وفای به عهد خود در زمان مقرر، و اینکه چگونه تامار از این نظام ازدواج پیشی گرفت، موضوع پیدایش ۳۸ است.

ازدواج برادران کوچک‌تر با زنان بیوه برادران بزرگ‌تر به نام ازدواج لویرات شناخته می‌شد. این رسم یکی از عجیب‌ترین نمونه‌های عشق و ازدواج در کتاب مقدس بود، زیرا هدف آن اطمینان از این مسئله بود که اگر شوهر بدون بچه‌دار شدن بمیرد، نَسَبِ همسر اول یک بیوه از بین نمی‌رود.

طبق ازدواج لویرات، اولین فرزندی که از پیوند بین بیوه مرد و برادر کوچک‌تر او به دنیا می‌آید، قانوناً فرزند شوهر اول محسوب می‌شود.

منبع:

Meyers, Carol, General Editor, Women in Scripture, (۲۰۰۰ Houghton Mifflin New York)