در بسیاری از روایات اصلی، زنان در کتاب مقدس، علیرغم اینکه اقلیتِ به حاشیه رانده شده در جامعه مردسالار و مرد محور هستند، اما نقش‌های مهمی را ایفا می‌کنند. کتاب مقدس بدون شک زنان را در موقعیتی برابر با مردان در رابطه با خدا قرار می‌دهد. این آیات از کتاب مقدس در مورد زنان، نقاط قوت شخصیت منحصربه‌فرد و تأثیر چشمگیر زنان را بر تاریخ کتاب مقدس نمایان می‌کند.
جایگاه زنان در کتاب مقدس آیات
خیلی مواقع ممکن است برای بسیاری از افراد و حتی بسیاری از بانوان این سؤال پیش آمده باشد که واقعاً زنان در کتاب مقدس چه جایگاهی دارند؟ دیدگاه کتاب مقدس درباره زنان چیست؟ و سؤالاتی از این دست.
هیچ شکی در این نیست که جوامع جهان باستان در بیشتر موارد تحت کنترل مردان بودند. تاریخ ثبت شده آن‌ها، از جمله کتاب مقدس، در درجه اول با دیدگاهی مردانه ارائه شده است و بر علایق و نگرانی‌های مردانی که آن‌ها را نگاشته‌اند تأکید می‌کند.
با این وجود، کتاب مقدس به هیچ وجه نشان نمی‌دهد که زنان نسبت به مردان پست‌تر هستند، و همچنین اشاره نمی‌کند که زنان باید تسلیم سلطه مردان باشند. هم زن و هم مرد «به صورت خدا» به عنوان نمایندگان برابر خالق خود ساخته شده‌اند.
به خصوص در عهد عتیق، زنان اغلب با فرزندآوری مرتبط هستند (و احساس ارزشمندی خود را در آن می‌یابند). با این حال، همین عبارات، جنبه‌های بسیار دیگری را به ماهیت و شخصیت این زنان، هویت آن‌ها در اجتماع، در جامعه، در کلیسا و در رابطه با خداوند نشان می‌دهد.
زنان در کتاب مقدس به ما درس‌هایی درباره مادری می‌آموزند، نقش‌های مهمی در آمدن عیسی مسیح ایفا می‌کنند، به ما ایمان قوی به خدا را نشان می‌دهند، به عنوان شاگردان مسیح در عهد جدید خدمت می‌کنند، در خاندان ماشیح شَرَف و افتخار کسب می‌کنند. ( زنانی مثل: روت، تامار، راحاب، بتشبع و مریم).
زنان به طور یکسان به صورت خدا آفریده شده‌اند
یکی از مسائل مهم این است که آیا جایگاه خلقتیِ زنان در کتاب مقدس جایگاه برابر با جایگاه خلقتی مردان در کتاب مقدس است؟
از این رو در ادامه به برخی از آیات کتاب مقدس اشاره خواهیم نمود که در آن این مسئله مورد تأکید قرار می‌گیرد که در خلقت زنان هیچ تفاوتی با مردان نیست و زنان به طور یکسان به صورت خدا آفریده شده‌اند.
پیدایش ۱: ۲۶-۲۷
سپس خداوند فرمود: «انسان را به صورت خود و شبیه خودمان بسازیم، و او بر ماهیان دریا و بر پرندگان آسمان و بر چارپایان و بر همۀ زمین و همۀ خزندگانی که بر زمین می‌خزند، فرمان براند.پس خدا انسان را به صورت خود آفرید،او را به صورت خدا آفرید؛ ایشان را مرد و زن آفرید.» پس خداوند انسان‌ها را به صورت خود آفرید. آن‌ها را به صورت خدا آفرید. نر و ماده را آفرید.
غلاطیان ۳: ۲۸
«دیگر نه یهودی معنی دارد نه یونانی، نه غلام نه آزاد، نه مرد نه زن، زیرا شما همگی در مسیحْ عیسی یکی هستید.»
اول قرنتیان ۱۱:۱۱-۱۲
«با وجود این، در خداوند، نه زن از مرد بی‌نیاز است، نه مرد از زن. همان‌گونه که زن از مرد پدید آمد، مرد نیز به واسطۀ زن پدید می‌آید، امّا پدیدآورندۀ همه چیز خداست.»
زنان در رهبری
مسئله دیگر در خصوص جایگاه زنان در کتاب مقدس، نقش زنان در رهبری است. کتاب مقدس در آیات متعددی به نقش بی بدیل زنان در امر رهبری اشاره دارد که در ادامه به ذکر برخی از این آیات خواهیم پرداخت.
خروج ۱۵: ۲۰-۲۱
«آنگاه مریمِ نبیّه، خواهر هارون، دف به دست گرفت و همۀ زنان دف در دست و رقص‌کنان از پی او بیرون آمدند. مریم به ایشان چنین سرایید: خداوند را بسرایید، زیرا شکوهمندانه پیروز شده است؛ اسب و سوارش را به دریا افکند.»
داوران ۴:۴
«در آن زمان نبیه‌ای دِبورَه نام، زن لَپّیدُت، بر اسرائیل داوری می‌کرد.»
لوقا ۲: ۳۶
«در آنجا نبیه ای می‌زیست، حَنّا نام، دختر فَنوئیل از قبیلۀ اَشیر، که بسیار سالخورده بود. حَنّا پس از هفت سال زناشویی، شوهرش را از دست داده بود»
رومیان ۱۶: ۱-۴
«خواهرمان فیبی را به شما معرفی می‌کنم. او از خادمان کلیسای شهر کِنخْریه است. او را در خداوند، آن‌گونه که شایستۀ مقدسین است، بپذیرید و از هیچ کمکی که از شما بخواهد دریغ مورزید، زیرا او به بسیاری، از جمله خود من، کمک فراوان کرده است. به پْریسکیلا و آکیلا، همکاران من در مسیحْ عیسی، سلام برسانید. آنان جان خود را به‌خاطر من به خطر انداختند، و نه تنها من، بلکه همۀ کلیساهای غیریهودیان از آنان سپاسگزارند»
زنان شاگرد عیسی
آیات متعددی در کتاب مقدس وجود دارد که جایگاه شاگردی زنان در کتاب مقدس را به روشنی نمایان می‌کند. به برخی از این آیات در ادامه اشاره شده است.
اعمال رسولان ۱: ۱۴
«ایشان همگی به همراه زنان و نیز مریم مادر عیسی و برادران او، یکدل تمامی وقت خود را وقف دعا می‌کردند.»
اعمال رسولان ۹: ۳۶
«در یافا شاگردی می‌زیست طابیتا نام، که معنی آن غزال است. این زن خود را وقف کارهای نیک و دستگیری از مستمندان کرده بود»
لوقا ۸: ۱-۳
«پس از آن، عیسی شهر به شهر و روستا به روستا می‌گشت و به پادشاهی خدا بشارت می‌داد. آن دوازده تن نیز با وی بودند، و نیز شماری از زنان که از ارواح پلید و بیماری شفا یافته بودند: مریم معروف به مَجدَلیّه که از او هفت دیو اخراج شده بود، یوآنّا همسر خوزا، مباشر هیرودیس، سوسن و بسیاری زنان دیگر. این زنان از دارایی خود برای رفع نیازهای عیسی و شاگردانش تدارک می‌دیدند.»
اعمال رسولان ۱۶: ۱۳-۱۵
(تبدیل لیدیا در فیلیپی) روز شَبّات از شهر خارج شدیم و به کنار رودخانه رفتیم، با این انتظار که در آنجا مکانی برای دعا وجود دارد. پس نشستیم و با زنانی که گرد آمده بودند، به گفتگو پرداختیم. در میان آنان زنی خداپرست از شهر تیاتیرا بود که به سخنان ما گوش فرا می‌داد. او لیدیه نام داشت و فروشندۀ پارچه‌های ارغوان بود. خداوند قلب او را گشود تا به پیام پولس گوش بسپارد. چون او با اهل خانه‌اش تعمید گرفت، با اصرار بسیار به ما گفت: «اگر یقین دارید که به خداوند ایمان آورده‌ام، بیایید و در خانۀ من بمانید.» سرانجام تسلیم درخواست او شدیم.
عیسی با زنان با وقار و احترام رفتار کرد
موضوع دیگر در خصوص جایگاه زنان در کتاب مقدس، نحوه برخورد و تعامل عیسی مسیح با زنان است. در آیات متعددی می‌توان به وضوح و روشنی هر چه تمام برخورد محترمانه عیسی با زنان را مشاهده نمود.
یوحنا ۴: ۱-۴۲
(آیات ۷, ۸, ۲۵-۳۰, ۳۹) در این هنگام، زنی از مردمان سامِرِه برای آب کشیدن آمد. عیسی به او گفت: «جرعه‌ای آب به من بده،»زن گفت: «می‌دانم که مسیح (که معنی آن ’مسح شده‘ است) خواهد آمد؛ چون او آید، همه چیز را برای ما بیان خواهد کرد.»
عیسی به او گفت: «من که با تو سخن می‌گویم، همانم.»همان دم، شاگردان عیسی از راه رسیدند و تعجب کردند که با زنی سخن می‌گوید. امّا هیچ‌یک نپرسید «چه می‌خواهی؟» یا «چرا با او سخن می‌گویی؟» آنگاه زن، کوزۀ خویش بر جای گذاشت و به شهر رفت و به مردم گفت: «بیایید مردی را ببینید که هرآنچه تا کنون کرده بودم، به من بازگفت.آیا ممکن نیست او مسیح باشد؟»پس در پی شهادت آن زن که گفته بود «هرآنچه تا کنون کرده بودم، به من بازگفت،» بسیاری از سامِریانِ ساکنِ آن شهر به عیسی ایمان آوردند.
لوقا ۱۰: ۳۸-۳۹
(در خانه مارتا و مریم) «چون در راه می‌رفتند، به دهکده‌ای درآمد. در آنجا زنی مارتا نام عیسی را به خانۀ خود دعوت کرد. مارتا خواهری داشت مریم نام. مریم کنار پاهای خداوند نشسته بود و به سخنان او گوش فرا می‌داد.»
متی ۹: ۲۰-۲۲
«در همان هنگام، زنی که دوازده سال از خونریزی رنج می‌برد، از پشت سر به عیسی نزدیک شد و لبۀ ردای او را لمس کرد. او با خود گفته بود: «اگر حتی به ردایش دست بزنم، شفا خواهم یافت.» عیسی برگشته، او را دید و فرمود: «دخترم، دل قوی دار، ایمانت تو را شفا داده است.» از آن ساعت، زن شفا یافت.»
لوقا ۷: ۳۷-۵۰
«در آن شهر، زنی بدکاره می‌زیست که چون شنید عیسی در خانۀ آن فَریسی میهمان است، ظرفی مرمرین، پر از عطر، با خود آورد و گریان پشت سر عیسی، کنارِ پاهای او ایستاد. آنگاه با قطرات اشک به شستن پاهای عیسی پرداخت و با گیسوانش آن‌ها را خشک کرد. سپس پاهای او را بوسید و عطرآگین کرد. چون فَریسیِ میزبان این را دید، با خود گفت: «اگر این مرد براستی پیامبر بود، می‌دانست این زن که لمسش می‌کند کیست و چگونه زنی است – می‌دانست که بدکاره است.»
عیسی به او گفت: «ای شَمعون، می‌خواهم چیزی به تو بگویم.» گفت: «بفرما، استاد!» عیسی گفت: «شخصی از دو تن طلب داشت: از یکی پانصد دینار، از دیگری پنجاه دینار. امّا چون چیزی نداشتند به او بدهند، بدهی هر دو را بخشید. حال به گمان تو کدامیک او را بیشتر دوست خواهد داشت؟»
شَمعون پاسخ داد: «به گمانم آن که بدهی بیشتری داشت و بخشیده شد.» عیسی گفت: «درست گفتی.» آنگاه به سوی آن زن اشاره کرد و به شَمعون گفت: «این زن را می‌بینی؟ به خانه‌ات آمدم، و تو برای شستن پاهایم آب نیاوردی، امّا این زن با اشکهایش پاهای مرا شست و با گیسوانش خشک کرد!تو مرا نبوسیدی، امّا این زن از لحظۀ ورودم، دمی از بوسیدن پاهایم بازنایستاده است. تو بر سر من روغن نمالیدی، امّا او پاهایم را عطرآگین کرد. پس به تو می‌گویم، محبت بسیارِ او از آن روست که گناهان بسیارش آمرزیده شده است. امّا آن که کمتر آمرزیده شد، کمتر هم محبت می‌کند.»
پس رو به آن زن کرد و گفت: «گناهانت آمرزیده شد!» میهمانان با یکدیگر گفتند: «این کیست که گناهان را نیز می‌آمرزد؟» عیسی به آن زن گفت: «ایمانت تو را نجات داده است، به سلامت برو!»»
یوحنا ۸: ۳-۱۱
«در این هنگام، علمای دین و فَریسیان، زنی را که در حین زنا گرفتار شده بود آوردند، و او را در میان مردم به پا داشته، به عیسی گفتند: «استاد، این زن در حین زنا گرفتار شده است. موسی در شریعت به ما حکم کرده که این‌گونه زنان سنگسار شوند. حال، تو چه می‌گویی؟» این را گفتند تا او را بیازمایند و موردی برای متهم کردن او بیابند.
امّا عیسی سر به زیر افکنده، با انگشت خود بر زمین می‌نوشت. ولی چون آن‌ها همچنان از او سؤال می‌کردند، عیسی سر بلند کرد و بدیشان گفت: «از میان شما، هر آن کس که بی‌گناه است، نخستین سنگ را به او بزند.» و باز سر به زیر افکنده، بر زمین می‌نوشت. با شنیدن این سخن، آن‌ها یکایک، از بزرگترین شروع کرده، آنجا را ترک گفتند و عیسی تنها به جا ماند، با آن زن که در میان ایستاده بود. آنگاه سر بلند کرد و به او گفت: «ای زن، ایشان کجایند؟ هیچ‌کس تو را محکوم نکرد؟» پاسخ داد: «هیچ‌کس، ای سرورم.» عیسی به او گفت: «من هم تو را محکوم نمی‌کنم. برو و دیگر گناه مکن.»]»
اولین نفر برای دیدن رستاخیز مسیح
یکی از نکات بسیار جالب توجه در خصوص جایگاه زنان در کتاب مقدس، اشاره به این موضوع است که اولین نفراتی که رستاخیز مسیح را مشاهده نمودند، زنان بودند.
متی ۲۸: ۱-۱۰
«بعد از شَبّات، در سپیده‌دمِ نخستین روز هفته، مریمِ مَجدَلیّه و آن مریمِ دیگر به دیدن مقبره رفتند. ناگاه زمین‌لرزه‌ای شدید رخ داد، زیرا فرشتۀ خداوند از آسمان نازل شد و به سوی مقبره رفت و سنگ را از برابر آن به کناری غلتانید و بر آن بنشست. چهرۀ آن فرشته همچون برقِ آسمان می‌درخشید و جامه‌اش چون برف، سفید بود. نگهبانان از هراسِ دیدن او به لرزه افتاده، چون مردگان شدند!
آنگاه فرشته به زنان گفت: «هراسان مباشید! می‌دانم که در جستجوی عیسای مصلوب هستید. او اینجا نیست، زیرا همان‌گونه که فرموده بود، برخاسته است! بیایید و جایی را که او خوابیده بود، ببینید، سپس بی‌درنگ بروید و به شاگردان او بگویید که ”او از مردگان برخاسته است و پیش از شما به جلیل می‌رود و در آنجا او را خواهید دید.“ اینک به شما گفتم!»
پس زنان با هراسی آمیخته به شادیِ عظیم، بی‌درنگ از مقبره روانه شدند و به سوی شاگردان شتافتند تا این واقعه را به آنان خبر دهند. ناگاه عیسی با ایشان روبه‌رو شد و گفت: «سلام بر شما باد!» زنان پیش آمدند و بر پایهای وی افتاده، او را پرستش کردند. آنگاه عیسی به ایشان فرمود: «مترسید! بروید و به برادرانم بگویید که به جلیل بروند. در آنجا مرا خواهند دید.»
زنی با شخصیت نجیب
جایگاه ویژه و ارزشمند زنان در کتاب مقدس را می‌توان در آیاتی مشاهده نمود که در آن به نجابت و شایستگی زنان اشاره شده و اهمیت و تأثیر این خصایص والا در زنان را مورد خطاب قرار می‌دهد.
امثال ۱۱: ۱۶
«زنِ خوش‌رفتار عزّت می‌اندوزد، مردان بی‌رحم، تنها دولت.»
امثال ۱۱: ۲۲
«حلقه ایست زرین در بینی گراز،زنِ زیبارویِ بی‌تشخیص.»
امثال ۳۱: ۱۰-۱۲
«کیست که همسری شایسته تواند یافت؟ارج او از یاقوت بس فزونتر است.دل شوهرش بر وی اعتماد دارد و از هیچ سودی کم نخواهد داشت. در همۀ روزهای زندگی خویش به شوهرش نیکی خواهد کرد، نه بدی.»
امثال ۳۱: ۲۹
«زنان بسیار کارهای شایسته کرده‌اند، اما تو بر آن‌ها همه پیشی گرفته‌ای.»
امثال ۳۱: ۳۰- ۳۱
«جذابیت فریبنده است و زیبایی زودگذر؛اما زنی را که از خداوند می‌ترسد، باید ستوداو را از ثمرۀ دستانش بدهید، باشد که کَرده‌هایش وی را در دروازه‌های شهر بستایند.»
اول تیموتائوس ۲: ۱۰
«بلکه به زیورِ اعمال نیکو آراسته باشند، چنانکه شایستۀ زنانی است که مدّعی خداپرستی‌اند.»
اول پطرس ۳: ۳-۴
«زیبایی شما نه در آرایش ظاهری، همچون گیسوان بافته و جواهرات و جامه‌های فاخر، بلکه در آن انسان باطنی باشد که آراسته به زیباییِ ناپژمردنیِ روحی ملایم و آرام است، که در نظر خدا بس گرانبهاست.»
تیتوس ۲: ۳-۵
« به همین‌سان، زنان سالخورده باید شیوۀ زندگی محترمانه‌ای داشته باشند. نباید غیبت‌گو یا بندۀ شراب باشند، بلکه باید آنچه را که نیکوست تعلیم دهند، تا بتوانند زنان جوانتر را خرد بیاموزند که شوهردوست و فرزنددوست باشند و خویشتندار و عفیف و کدبانو و مهربان و تسلیمِ شوهر، تا کلام خدا بد گفته نشود.»
ما در این مقاله تنها به ۲۵ آیه از کتاب مقدس در خصوص جایگاه زنان اشاره نمودیم، در حالی که آیات متعدد دیگری در خصوص جایگاه زنان در کتاب مقدس وجود دارد که ذکر تمامی آن‌ها باعث اطاله کلام می‌گردد و ممکن است ذکر تمامی آن‌ها خارج از حوصله خواننده محترم باشد.
از این رو ما تنها به ذکر مواردی چند از آیات در خصوص جایگاه زنان در کتاب مقدس بسنده کردیم.
